Hofstede Brakenstein Het Witte Portaal 1660
Het Project Team
Voor het kunsthistorisch onderzoek en het daaraan gekoppelde restauratiebehandeling van dit unieke 17e eeuwse portaal hebben De Kunstkoesteraars Karin van der Lem en Reinier Klusener samengewerkt met de Universiteit van Amsterdam (UvA) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). De RCE werkte voor dit project samen met het door NWO gefinancierde onderzoeksproject From Isolation to Coherence, onder leiding van Dr. Margriet van Eikema Hommes en Drs. Bernice Crijns. De maker van dit monument, ook wel 'Het Witte Portaal' genoemd, is vooralsnog onbekend. Opdrachtgevers waren Gemeente Texel en Museum Kaap Skil (onderdeel van Stichting Texels Museum) te Oudeschild, Texel.
Kunsthistorisch onderzoek van
Het Witte Portaal
Het binnenportaal, afkomstig van de voormalige Hofstede Brakenstein, is een markant voorbeeld van bijzonder bewaard gebleven cultureel erfgoed op het eiland Texel. Het portaal dateert uit het tweede gedeelte van de zeventiende eeuw en wordt, gezien zijn huidige witte verschijning, in de volksmond het ‘witte’ portaal genoemd. De latere vooraanstaande eigenaar van hofstede Brakenstein, Leendert de Berger, heeft in de achttiende eeuw een aantal aanpassingen doorgevoerd; nieuwe onderdelen zijn toegevoegd en het decoratieschema van het portaal heeft hij door de in de tijd befaamde decoratieschilder Andries Warmoes laten verfraaien met een marmer- en houtimitatie. Na een periode van verval en oorlog is het portaal gedemonteerd en in losse onderdelen gaan zwerven over het eiland waardoor de conditie van het portaal rap achteruit ging. Dit was zichtbaar aan de constructieve gebreken, gedelamineerde verflagen, lacunes, het verfverlies, de waterschade en de houtwormvraat. Zonder behandeling van deze schades zou de conditie van het portaal verslechteren of, in het ergste geval, verloren gaan.
Methodiek van het kleuronderzoek
Op diverse momenten is in het tijdelijke depot van Museum Kaap Skil op Texel onderzoek verricht op de onderdelen van het portaal. Er is een schadeopname opgesteld en op meerdere relevante locaties zijn stratigrafieën gemaakt en monsters genomen. Relevante locaties zijn gegroepeerd per interieuronderdeel en in een topografisch schema in tabellen bij elkaar gezet. Deze schematische voorstelling maakte het visueel inzichtelijk hoe de diverse decoratieschema’s en eventuele differentiaties in uitmonsteringen zich tot elkaar verhielden.
Voorstel restauratiebehandeling
Gezien de (kunst)historische waarde van het portaal wil museum Kaap Skil het portaal na restauratie opnemen in de vaste opstelling van het museum. Momenteel wordt hard gewerkt aan het opstellen van een ethisch en esthetisch verantwoord restauratieplan opdat het zogenoemde witte portaal in 2020 in vol ornaat en luister kan schitteren in het Museum.